ردیابی چشم چیست؟

با پیشرفت دانش و ارتقا کیفیت و دقت ردگیری چشم، سیستم های ردیابی چشم (Eye tracker) به یکی از مهمترین و کارآمدترین ابزارها در حوزه مطالعه رفتار و توجه انسانی تبدیل شده اند. ردیابی چشمی روشی برای مطالعه و تحقیق برروی این است که شخص به کجا نگاه می کند. مغز انسان به صورت خودکار، چشم ها را به سمتی می دوزد که توجه را جلب کرده و حاوی اطلاعات ارزشمندی است. بنابراین با ردیابی مسیر چشم فرد، می توان اطلاعاتی را دریافت کرد که مغز در آن لحظه پردازش می کند.

آنچه که می توان مورد بررسی قرارداد:

نقطه و جهت تثبیت چشم و مسیر حرکت میان این نقاط، توجه و جهت آن ، وضعیت چشم و قرار گرفتن مردمک ، شناسایی کاربر ، پلک زدن ها ، ردگیری حرکت چشم برروی صفحه مانیتور و یا در دنیای واقعی ، تغییرات اندازه مردمک و ساکادها دامنه و سرعت ساکاد …

این ردیاب ها به دو شکل کلی عرضه می شوند:

ثابت که اغلب زیر مانیتور یا زیر صفحه ارائه تحریک نصب می شوند و مدل های جدید آن با دقت منحصر به فرد و سرعت نمونه برداری بالا، امکان مطالعه برروی نگاه شخص حتی برروی یک متن را نیز فراهم می کنند. سرعت نمونه برداری از 30 هرتز تا 2000 هرتز برای مدلهای آزمایشگاهی ثابت وجود دارد – تولید کننده باید accuracy validation ردیاب را داشته باشد و ارایه کند چون ادعای برخی تولید کنندگان با واقعیت همخوانی ندارد.
مدل های موبایل ( که اغلب به صورت عینک برروی چشم قرار می گیرند).

در مدل های پیشرفته طراحی استادانه و سبک، با دید جانبی بدون مانع، مطالعه رفتار طبیعی در دنیای واقعی را ممکن می سازد. عینک ردیاب نگاه در دو مدل ۵۰ هرتز و ۱۰۰ هرتز ارایه میشود و نرم افزار آنالیز tobii امکان mapping فوق العاده دقیق را اتوماتیک فراهم میکند.

این ردیاب ها شامل نرم افزارهای پیشرفته ای هستند که امکان ثبت، بازبینی و آنالیزهای پیشرفته را فراهم می کند.

حوزه تحقیقاتی شما چیست؟

1- تجربه و تعامل کاربر (User Experience and Interaction):

این حوزه از کاربرد های ردیابی چشم می تواند در موارد زیر به کاربران و محققان و متخصصان کمک نمایید:

-بررسی میزان کارآیی و موُثر بودن یک صفحه وب:

به این طریق می توان بررسی کرد که طراحی صفحه وب تا چه اندازه موفق بوده و بخشهای مختلف سایت تا چه اندازه ای مورد توجه قرار می گیرد.

-بررسی کارآیی Application و نرم افزارهای موبایل و تبلت:

تحلیل اینکه آیا App یا نرم افزار طراحی شده آنقدر کار آمد است که کاربر بتواند به آسانی از آن استفاده نماید و اینکه چه بخشهایی از App بیشتر و چه بخشهایی کمتر دیده شده اند.

-استفاده در بازیهای کامپیوتری و نیز کنترل محیط های 3D و مجازی

ردیاب چشمی به گونه ای که آیا علاقه مندان به بازی می توانند به آسانی با بازی ارتباط برقرار کرده و مسیر خود را بیابد.

-استفاده در سیستم های تعاملی انسان با کامپیوتر

کنترل نشانگر ماوس ، کیبورد ، سایر سنسورها و دستگاهها با مسیر نگاه فرد.

-بررسی عملکرد تحصیلی دانش آموزان

الگوی خواندن، پترن توجه، خستگی و بررسی استراتژی های حل مسئله در آنها.

بازاریابی و تحقیقات روی مصرف کننده:

از دیگر حوزه هایی که امکان استفاده ردیاب چشمی در آن وجود دارد حوزه بازار و بازاریابی است. بررسی توجه کاربر و پاسخ همزمان او به پیام هایی که در حوزه بازاریابی به او القا می گردد، به فعالان حوزه بازار کمک می کند تا محصولات و خدمات را به گونه ای طراحی کنند که توجه مخاطب را بیشتر به خود جلب کند.

این حوزه شامل سه بخش رایج می باشد

I.طراحی محصول و تمام عناصر آن :

آنچه بررسی می شود این است که آیا محصول در قفسه ها به خوبی دیده می شود و آیا انقدر جذاب طراحی شده است که نگاه خریدار را به سوی خود جلب نمایید

II. مطالعه بر روی مشتری و مخاطب:

رفتار خریدار در هنگامی که در قفسه ها حرکت می کند بررسی می شود (که در این مواقع معمولا از ردیاب چشمی هایی که بصورت عینک طراحی شده اند، استفاده می شود).

III. تبلیغات و ارتباط بصری و شنیداری:

آیا طرح تبلیغات به گونه ای جذاب بوده است یا خیر و به این ترتیب می توان هزینه بهینه برای تبلیغات در بنرها، بیل بردها، پیام های تلویزیونی، وب سایتها و تبلیغات ایمیلی و غیره را محاسبه کرد.

در اینجا می توان با ارائه ی gaze plot , heat map پاسخ کاربران را به پیامهای تبلیغاتی بررسی نمود.

تحقیقات روی نوزاد و کودک:

در این بخش می توان به مطالعاتی که با استفاده از ابزار مسیر یاب چشم در حوزه احساسات و تعاملات اجتماعی نوزادان و کودکان انجام می گیرد اشاره کرد از دیگر مواردی که در این حوزه مطرح می شود بررسی روند رشد کودک از کودکی تا بزرگسالی و نیز بررسی بیماری اوتیسم در کودکان می باشد. از آنجا که در بیماران اوتیسم حرکات چشم در هنگام تعامل با یک محرک بصری متفاوت با افراد سالم است این دستگاه می تواند به خوبی در تشخیص این بیماری موثر باشد.

به طور کلی از این دستگاه در بررسی توجه و تمرکز نوزادان، تشخیص نشانه های حرکتی و عملکرد بینایی و نیز شناخت زبان توسط آنها استفاده می شود.

روانشناسی و علوم اعصاب:

دستگاه مسیر یاب چشم در حوزه های مختلفی از روانشانسی و علوم اعصاب بکار گرفت می شود این حوزه ها با بررسی اینکه چشم به کجا و چگونه نگاه می کند به تشخیص مواردی چون موارد زیر می پردازد :

-بررسی عملکردهای شناختی مانند توجه، حافظه، زبان، حل مسئله، تصمیم گیری.

-بررسی عملکرد فرد در اجتماع مانند تغییر نگرش، درک اجتماعی، درک فردی، تعاملات بین فردی.

همچنین از آنجا که بسیاری از نواحی قشری و زیرقشری مغز در روند بینایی مشارکت دارند، می توان از مسیریاب چشم برای عملکردهای نوروساینسی و نیز نحوه عملکرد بینایی استفاده کرد.

قابل ذکراست تمامی موارد بالا نه تنها برای انسان بلکه برای حیوان نیز مورد استفاده می باشد.

تحقیقات بالینی:

پزشکان و محققان همچنین می توانند از دستگاه مسیریاب چشم در کاربردهای کلینیکی و تشخیص بیماری هایی همچون اوتیسم، ADHD، پارکینسون، ALS، سکته، شیزوفرنی و بیماری های چشمی استفاده کنند این دستگاه به چشم پزشکان نیز کمک می کند انواع حرکات چشم و مشکلات آن را بهتر تشخیص داده و به پیشگیری تشخیص و درمان این بیماری ها در شرایط کلینیکی بپردازد.

تحصیلات (آموزش):

دستگاه مسیریاب چشم می تواند در حوزه مطالعات و بررسی پروسه آموزش و یادگیری نیز مورد استفاده قرار گیرد. همچنین امروزه کلاسها، آزمایشگاهها و بسیاری از دانشگاهها نیز به تکنولوژی ردیاب چشم تجهیز شده اند تا نیروی کار فردا با به کارگیری مسیریاب چشم در زمینه های مختلف آشنا شود.

این دستگاه می تواند پروسه شناخت و یادگیری را در سیستم آموزشی بررسی کرده و نیز تعاملات بین معلم و دانش آموز را نمایان کند همچنین با توجه به نحوه و میزان نگاه دانش آموزان به دو مطلب درسی، معلم می تواند جذابیت موضوع و میزان یادگیری دانش آموزان را اندازه گیری کند.

عملکرد انسان:

دستگاه مسیر یاب چشم همچنین می تواند به منظور مقایسه عملکرد افراد در قبل و بعد از یک آموزش مورد استفاده قرار گیرد، به این ترتیب می توان آن استراتژی آموزش را ارزیابی کرده و بهبود بخشید.

همچنین می توان از این ابزار برای بررسی عملکرد ورزشکاران با معیارهایی مانند تمرکز، همچنین مسیرهماهنگی دست وسر و نیز مقایسه ی ورزشکاران تازه کار و پیشرفته استفاده شود.

کارگاه آموزشی ردیابی چشم